Centralna rekuperacja versus rekuperator ścienny

Jednak rekuperacja centralna nie jest jedynym rozwiązaniem w wentylacji mechanicznej. Każdy kto obecnie planuje budowę domu myśli o wyborze systemu wentylacji. I jeśli zależy nam na energooszczędności budynku i skutecznej wentylacji wybór najczęściej pada na rekuperację centralną. Jednak nie jest ona jedynym rozwiązaniem.

Obecnie spore zainteresowanie budzą rekuperatory ścienne, zwane też decentralnymi. Są to elektryczne urządzenia wentylacyjne bezkanałowe, wyposażone w jeden lub dwa wentylatory, które mają za zadanie nawiewać i wywiewać powietrze.

W tym artykule postaramy się porównać dwa urządzenia, przedstawić ich zalety i wady, podpowiedzieć, które warto wybrać do domu nowo budowanego, a które do budynku już zamieszkałego.

Przy wyborze systemu wentylacji mechanicznej najistotniejszą kwestią jest właśnie to, do jakiego domu potrzebuję wentylacji: do nowego, który jest w fazie projektu lub budowy czy do domu starego, już zamieszkałego?

Centralna rekuperacja do domów nowo budowanych

Specjaliści od wentylacji mechanicznej radzą, że w budynkach nowobudowanych rację bytu ma wyłącznie centralna rekuperacja. Natomiast rekuperacja ścienna to dobre albo czasami jedyne rozwiązanie do budynków starych czy po prostu już użytkowanych.

Nowe przepisy, które weszły w życie 1 kwietnia 2024 tym bardziej o tym mówią. Zmiany w przepisach dotyczących warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie mówią o akustyce lokali mieszkalnych.

Mowa tutaj wprost o wprowadzeniu bardziej restrykcyjnych norm akustyki budynków mieszkalnych, w których natężenie dźwięku nie może przekraczać zakładanych poziomów hałasu w pomieszczeniach.

W odniesieniu do wentylacji mechanicznej w domu, w świetle nowych przepisów, konieczne jest zastosowanie na tyle cichej centrali wentylacyjnej, umiejscowionej - w miarę możliwości - w oddzielnym pomieszczeniu oraz wyposażonej w odpowiednie tłumiki akustyczne, które nie będą generowały hałasu przekraczającego dopuszczalne normy.

Na dziś nie ma na rynku rekuperatora ściennego spełniającego te nowe warunki. Chyba że pojawi się niedługo urządzenie, które spełni te normy. Na tę chwilę jedynym rozwiązaniem jest więc centrala rekuperacyjna.

Rekuperacja ścienna do pojedynczych pomieszczeń

Jak wspomnieliśmy wcześniej, rekuperacja ścienna służyć powinna tylko do wentylacji starych, użytkowanych domów. I tu ważna uwaga, jedno urządzenie jest przeznaczone do wentylacji jednego pomieszczenia. I to zadanie ma realizować rekuperator ścienny, jeżeli nie mamy możliwości zastosowania w budynku centralnej rekuperacji, a wentylacja grawitacyjna jest nieskuteczna.

Rekuperatory ścienne sprawdzą się więc np. w biurach, pojedynczych pomieszczeniach w domu. Jeśli na przykład w użytkowanym domu mamy problem z wentylacją grawitacyjną, która w ogóle nie działa i jej brak powoduje tylko w niektórych pomieszczeniach wykwity, grzyb na ścianach czy odczuwamy dyskomfort związany z oddychaniem nieświeżym, zawilgoconym powietrzem, wówczas rekuperator ścienny może zapewnić w miarę sprawną wentylację w danym pomieszczeniu.

Ale pamiętajmy, że tylko w nim. Jednostkę taką dobiera się z uwzględnieniem kubatury lub osób tam przebywających. W zależności od modelu urządzenia i jego wydajności do danego pomieszczenia, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb, będziemy potrzebowali może nawet więcej niż jednego urządzenia.

I dla przykładu, jedna osoba potrzebuje minimalnie 20 m³/h powietrza. A gdy w pomieszczeniu np. biurowym przebywają 3 lub 4 osoby, musimy ten warunek uwzględnić i dobrać urządzenie, które dostarczy odpowiednią ilość powietrza.

Cały czas mówimy o pojedynczych pomieszczeniach, ponieważ przy rekuperacji decentralnej nie sposób jest obliczyć zapotrzebowania na powietrze kompleksowo, na cały budynek. Jest to możliwe tylko przy centralnej rekuperacji.

W projekcie instalacji rekuperacji podstawą jest bilans zapotrzebowania budynku na powietrze. Zgodnie z nim wiemy, ile powietrza musimy wprowadzić, a ile wyciągnąć z poszczególnych pomieszczeń w całym domu. Więcej na ten temat dowiesz się na stronie

Mówią o tym także przepisy, zgodnie z którymi kierunek przepływu powietrza świeżego, nawiewanego powinien być od pomieszczeń najmniej zanieczyszczonych jak pokój, sypialnia, salon, do tych o większym zanieczyszczeniu jak kuchnia, toaleta, łazienka czy garderoba i z nich powinno być wywiewane, usuwane na zewnątrz.

Oczywiście z uwzględnieniem odzysku ciepła z pomieszczeń. Z rekuperacją ścienną nie jesteśmy w stanie tego kierunku przepływu i bilansu nawiewanego i wywiewanego powietrza zrealizować, ponieważ urządzenie działa niezależnie w jednym pomieszczeniu i nie jest połączone z rozbudowaną instalacją kanałów wentylacyjnych, które odpowiadają za rozprowadzanie powietrza po poszczególnych pomieszczeniach budynku.

Ważne różnice między rekuperacją centralną i ścienną

Jak już wiemy, oba urządzenia spełniają swoją wentylacyjną funkcję w innym wymiarze. Rekuperator ścienny nie zastąpi centralnej rekuperacji, jest pewną namiastką, substytutem rekuperacji.

I mimo, że producenci deklarują, że możemy zamontować w budynku nawet kilkanaście komunikujących się ze sobą urządzeń, to biorą pod uwagę średnią cenę urządzenia (a ceny są bardzo zróżnicowane w zależności od jakości wymiennika, filtrów, sprawności odzysku ciepła itd.) od ok. 600 zł do nawet 6 000 zł, to montaż kilku lub kilkunastu urządzeń w domu jest drogą inwestycją, nawet przewyższającą cenę rekuperacji centralnej.

I mimo to nie uzyskamy takiej sprawności rekuperacyjnej jak przy klasycznej wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Niemniej jednak każdy z nas ma inne potrzeby i preferencje i rynek stara się jej zaspokajać.  

Filtracja nawiewanego powietrza

Rekuperacja to przede wszystkim dostarczanie świeżego powietrza do pomieszczeń przy jednoczesnej wysokiej sprawności odzysku ciepła. Oba urządzenia filtrują powietrze nawiewane i w zależności od klasy filtrów oczyszczone powietrze jest wprowadzane do domu.

W rekuperatorach centralnych aeroVent zastosowane są najwyższej klasy filtry nawiewne F7, które w sposób ciągły i dokładny filtrują nawiewane powietrze, natomiast w rekuperatorach ściennych filtracja jest zgrubna.

Filtry zgrubne mają za zadanie wychwycić największe zanieczyszczenia. Filtry dokładne, jak w przypadku rekuperacji aeroVent, przechwytują nawet 70% tych najmniejszych pyłów zawieszonych czyli PM2,5. Filtr zgrubny nie będzie pochłaniać drobnych pyłów zawieszonych, alergenów, malutkich zarodników oraz innych drobnoustrojów.

Odzysk ciepła w rekuperacji

Odzysk ciepła w rekuperacji to kolejna ważna funkcja. Rekuperator centralny daje wysoki odzysk ciepła i według normy EN13141-7 (czyli najbardziej miarodajny pomiar) jest on na poziomie średnim ok. 82-85%. Natomiast w rekuperacji decentralnej jest on tylko częściowy.

Wymiennik ciepła w rekuperatorze ściennym działa podobnie jak w  standardowym rekuperatorze. Jednak z tą różnicą, że nie w sposób ciągły jak w rekuperatorach centralnych, ale w cyklach naprzemiennych: wywiewając ciepłe powietrze z budynku, przepływa ono przez wymiennik ogrzewając jego ścianki, po czym po ok. 70 s powietrze jest nawiewane z zewnątrz i ogrzewane ciepłem skumulowanym w wymienniku przez kolejne 70 s.

Instalatorzy doświadczeni w montażu obu urządzeń, zauważają dużo niższą sprawność odzysku ciepła rekuperatorów ściennych, szczególnie przy minusowych temperaturach. W praktyce wygląda to tak, że w przypadku niektórych urządzeń ściennych ceramiczne wymienniki po kilkunastu sekundach nawiewania powietrza tracą swoją sprawność i nawiewają tę samą temperaturę, która jest na zewnątrz, albo niewiele wyższą.

Oczywiście rekuperatory ścienne mają też np. wymienniki miedziane i wówczas ich sprawność może być wyższa. Oczywiście lepsza jakość to zwykle wyższa cena urządzenia, która może osiągać kilka tysięcy złotych i biorąc pod uwagę montaż jednostki w kilku pomieszczeniach (jak zalecają producenci rekuperatorów ściennych) daje niebagatelną kwotę, przewyższającą nawet koszt centralnej rekuperacji.

W związku z powyższym, może okazać się, że montaż rekuperacji ściennej jest nieopłacalny i potwierdza fakt, że rekuperatory ścienne nie zastąpią centrali rekuperacyjnej w budynku.

Cicha praca rekuperatora

Rekuperacja centralna i ścienna to urządzenia elektryczne, które wymagają stałego podłączenia do prądu. Praca ich wentylatorów powoduje hałas. Rekuperatory zwykle wytwarzają hałas na poziomie ok. 45-55 dB.

Rekuperatory aeroVent Breva

Rekuperacja aeroVent, mniejsze jednostki Breva czy Flat charakteryzują się cichą pracą ok. 30 dB, dla porównania lodówka wytwarza hałas na poziomie ok. 32 dB. Rekuperatory aeroVent pracuja cicho za sprawa nowoczesnych wentylatorów EC. Hałas jest także wyciszony poprzez zastosowaną obudowę w technologii PML w rekuperatorach Flat i Reversus. Więcej o ważnej roli obudowy w rekuperatorach znajdziesz tutaj. 

Rekuperatory aeroVent Flat

Rekuperatory ścienne natomiast mają wentylator umieszczony przed wymiennikiem ciepła, od wewnętrznej ściany budynku. Dlatego też praca wentylatora jest głośniejsza i jest na poziomie ok. 47 dB. Czyli to poziom hałasu odpowiadający zwykłemu wentylatorowi wyciągowemu jaki często montujemy w łazience.

I jako że rekuperacja ścienna jest montowana bezpośrednio w pomieszczeniu użytkowym w pokoju, sypialni czy łazience może być to dość uciążliwy hałas. Ponadto rekuperator ścienny instaluje się przewiercając otwór w ścianie budynku, więc dodatkowo powstaje nieszczelność w konstrukcji, która także wpływa na akustykę.

Rekuperatory aeroVent Reversus

Rekuperatory centralne są większe i zwykle są montowane w garażach, strychach czy innych nieużytkowych pomieszczeniach, co sprawia, że ich praca nie jest w ogóle słyszalna.

Rekuperacja skutecznie likwiduje wilgoć w domu

Zarówno rekuperacja centralna i ścienna są skuteczne w usuwaniu wilgoci z pomieszczeń. Rekuperacja centralna robi to skutecznie i równomiernie z całego budynku, dzięki rozprowadzonym kanałom w całym obiekcie.

Natomiast, dla tych którzy nie mają możliwości montażu centralnej rekuperacji, orężem przeciwko nadmiernej wilgoci, chociażby w łazienkach, może być rekuperator ścienny.

Niektóre modele są wyposażone w czujnik wilgoci czyli higrostat, który po zaprogramowaniu wedle preferencji użytkownika, automatycznie reaguje na nadmierną wilgoć w pomieszczeniu i automatycznie włącza rekuperator.

Z usuwaniem wilgoci rekuperacja ścienna radzi sobie całkiem dobrze, ale nie gwarantuje skutecznego przewietrzenia domu, ze względu na niską wydajność, niski spręż dyspozycyjny jednostek ściennych.

Praca urządzeń centralnych jest dużo bardziej wydajna dzięki wentylatorom, wymiennikowi i całej zaawansowanej automatyce pozwala na odpowiedni przepływ powietrza. Dodatkowo dzięki wysokiej jakości filtrom powietrze jest świeże i pozbawione zanieczyszczeń.

Podsumowując, oba urządzenia odpowiadają za wentylację, centralna rekuperacja pozwala na dostarczanie przefiltrowanego i świeżego powietrza w sposób ciągły do całego budynku.

Rekuperacja ścienna to rozwiązanie punktowe, do jednego pomieszczenia. Ten drugi, decentralny sposób wentylacji mechanicznej jest rozwiązaniem połowicznym i jest swoistą ostatnią deską ratunku, jeśli nie mamy żadnej wentylacji. Jest z pewnością lepszym rozwiązaniem niż brak jakiejkolwiek wentylacji.

Ale dla nowo budowanych domów idealnym rozwiązaniem z całą pewnością będzie centralna rekuperacja, zarówno pod względem wydajności, energooszczędności, jak i ceny całego systemu, nie mówiąc już o prozdrowotnym wpływie rekuperacji na nasze zdrowie.

źródło i zdjęcia: aeroVent