- Jak dobrać pokrycie do rodzaju dachu?
- Co wyróżnia blachodachówkę?
- Czy blacha dachowa jest popularnym pokryciem dachowym?
- Jakie zalety mają pokrycia bitumiczne?
- Kto wybiera pokrycie dachowe z naturalnych gontów drewnianych?
- Ile kosztują lekkie pokrycia dachowe?
Ze względu na wagę, pokrycia dachowe dzielą się na lekkie i ciężkie. Do tych pierwszych, na których skupimy się w tym artykule, należą:
- blachodachówka (waży 4-5 kg/m²);
- blachy płaskie (2,5-5 kg/m²);
- gonty bitumiczne (5-13 kg/m²);
- gonty drewniane (7-20 kg/m²).
Ich waga jest przynajmniej 2-3-krotnie mniejsza niż w przypadku pokryć ciężkich. W związku z tym nie wymagają bardziej solidnych konstrukcji dachowych, co pozwala na większą swobodę przy wyborze. To ważne także podczas remontu dachu. Jeżeli zdecydujemy się na wymianę pokrycia, a więźba nie jest zniszczona ani zdeformowana, bez obaw możemy na niej położyć lekkie pokrycie - niezależnie od tego, czym wcześniej wykończony był dach.
Inne zalety to niższe nakłady inwestycyjne, niż w przypadku krycia dachu dachówkami, łupkiem kamiennym czy strzechą, a także łatwiejszy i szybszy montaż.
Pokrycie dopasowane do dachu
Dopuszczalne obciążenie więźby dachowej to nie jedyny parametr, na jaki trzeba zwrócić uwagę przy wyborze pokrycia. Ważne są też uregulowania prawne. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego może zawierać wytyczne nie tylko co do materiału pokryciowego, jaki możemy położyć na domu, ale nawet jego kolorystyki.
Kolejna istotna kwestia to kąt nachylenia połaci. Generalnie - im mniejszy, tym pokrycie musi być szczelniejsze. Wynika to z tego, że z mniej stromego dachu woda spływa wolniej, dłużej też zalega na nim topniejący śnieg. Właśnie dlatego każdy rodzaj pokrycia ma zdefiniowany kąt nachylenia połaci dachowej. W przypadku pokryć lekkich ten zakres jest na szczęście szeroki, orientacyjnie wynosi od 10 do 90°. Ponadto można go zmieniać w bardzo szerokich granicach, dobierając odpowiednio szczelne warstwy podkładu.
Kąt nachylenia dachu jest istotny również ze względów estetycznych. W zależności od niego zmienia się bryła budynku, poza tym na dachu o dużym spadku pokrycie jest znacznie bardziej wyeksponowane, niż na prawie płaskim.
Wreszcie kształt dachu. Na mniej skomplikowanym można ułożyć zarówno pokrycia dostępne w dużych arkuszach (blachodachówka czy blacha tra pezowa), jak i elementy drobnoformatowe. Zdecydowanie mniejsze pole manewru jest w przypadku dachu o skomplikowanym kształcie, z koszami, lukarnami itp. Wówczas najlepiej wybrać mniejsze gonty drewniane lub elementy, które łatwo dociąć, np. blachy płaskie. Dzięki temu podczas prac dekarskich będzie mniej odpadów, co obniży koszty.
Najpopularniejsza blachodachówka
Po zapoznaniu się zasadami doboru pokryć możemy przejść do ich charakterystyki. Na początek najpopularniejszy z lekkich materiałów - blachodachówka.
Produkowana jest z blachy stalowej albo aluminiowej, pokrywanej wielowarstwowymi powłokami, które m.in. zwiększają jej odporność na korozję. Wpływ na trwałość materiału ma również grubość blachy, jak też rodzaj zastosowanych powłok zewnętrznych. Może to być np. poliester, poliuretan, posypka (kruszywo skalne, barwiony piasek kwarcowy itp.). Producenci często nada ją im własne nazwy firmowe, a z wyglądu trudno odróżnić blachę trwałą od nietrwałej, co nie ułatwia porównania wyrobów. Można być prawie pewnym, że za lepszą jakościowo blachodachówkę zapłacimy więcej, ale też będzie ona objęta dłuższą gwarancją.
Na pierwszy rzut oka można natomiast zauważyć, czym z wyglądu różnią się poszczególne blachodachówki. Mają one postać przetłoczonych arkuszy blachy, dzięki czemu wyglądają jak dachówki (im głębsze jest przetłoczenie, tym sztywniejszy arkusz). Nie tylko te tradycyjne - obecnie oferta jest bowiem dużo bogatsza, niż jeszcze kilka lat temu. Bez problemu kupimy nie tylko klasyczną blachodachówkę w kształcie fal, ale też nowoczesną o bardziej geometrycznych kształtach, a nawet prawie całkowicie płaską.
Ta szeroka dostępność profili, ale też kolorów, jest jednym z powodów popularności tego materiału. Kluczowe są jednak stosunkowo długa trwałość, szacowana na 30-50 lat, i przystępna cena. Ponadto blachodachówka jest łatwa w obróbce i montażu, zwłaszcza na dachach o nieskomplikowanych kształtach.
Układa się ją na ołaceniu z łat i kontrłat, zaczynając od okapu do kalenicy. Arkusze mocuje się za pomocą wkrętów samonawiercających (farmerskich) z gumową (EPDM) podkładką. Elementy te umieszcza się w dole przetłoczenia (po 5-6 szt./m²), a wzdłuż okapu i kalenicy - w każdym zagłębieniu fali. Po ułożeniu arkuszy, na całym dachu mocuje się wiatrownice oraz gąsiory kalenicowe.
Montaż musi być prowadzony ostrożnie - ze względu na możliwość uszkodzenia blachy, po ułożonym pokryciu można chodzić tylko w miękkim obuwiu, a do cięcia arkuszy nie wolno używać szlifierki kątowej, a specjalnych nożyc. Wytworzone podczas pracy szlifierki iskry mogłyby bowiem zniszczyć powłokę ochronną blachy, co skutkowałoby powstawaniem ognisk korozji. Ponadto przyspieszonej korozji może ulec sama cięta w ten sposób krawędź blachy (w konsekwencji przegrzania).
Obecnie coraz większą popularnością cieszy się blachodachówka nie docinana na konkretną długość, ale oferowana w postaci paneli. Elementy te mają szerokość ok. 1 m i długość jednego lub dwóch modułów przetłoczeń. Panelowa budowa arkuszy przyspiesza montaż, a dodatkowo pozwala na ograniczenie odpadów do minimum - nawet przy najbardziej skomplikowanych połaciach.
A może blacha płaska?
Ten rodzaj pokrycia jest mniej chętnie wybierany od blachodachówek, ale ma swoich zwolenników. Dzięki najbardziej obecnie popularnemu sposobowi łączenia arkuszy blachy - na tzw. rąbek stojący - można uzyskać dach o efektownym i nowoczesnym wyglądzie.
Do wyboru są blachy ze stali lub aluminium, podobnie jak blachodachówki pokrywane rozmaitymi warstwami ochronnymi, które wpływają na trwałość materiału. W sprzedaży są też blachy miedziane i ze stopu cynkowo-tytanowego, które, ze względu na znacznie wyższą cenę, stosowane są dużo rzadziej.
Blachy dachowe to najlżejsze pokrycie na rynku. Aluminiowe ważą zaledwie ok. 2,5 kg/m², a stalowe powlekane ok. 5 kg/m². Wykonane tradycyjnie na tzw. rąbek rzemieślniczy na budowie wymagają jednak pełnego deskowania (np. z płyt mfp lub OSB), co zwiększa ciężar pokrycia. Natomiast panele przygotowane fabrycznie do montażu na rąbek można układać również na ruszcie z łat i kontrłat. Takie arkusze mają często mikroprzetłoczenia, żeby zniwelować skutki deformacji blach pod wpływem zmian temperatury.
Sam montaż jest szybki i nieskomplikowany, zarówno na dachach płaskich, jak i stromych. Arkusze mocuje się do podkładu na tzw. żabki (niewidoczne na pokryciu) lub wkręty farmerskie. Do ich cięcia również nie wolno używać szlifierki kątowej.
Mankamentem wszystkich blach jest słaba izolacyjność akustyczna.
Pokrycia bitumiczne - łatwe w obróbce i montażu
Do tej grupy zaliczamy papę, gonty i płyty faliste. Ich wspólną cechą jest niewielka waga, dobra hydroizolacyjność i elastyczność, dzięki czemu łatwo dopasowują się do dowolnego podłoża. Materiały te są również szybkie i łatwe w montażu.
Papa bitumiczna jest materiałem na osnowie z nasyconej asfaltem tektury lub tkaniny z włókna szklanego, z obustronną powłoką bitumiczną. Jego wierzchnia warstwa pokryta jest drobnym piaskiem lub talkiem, co zapobiega sklejaniu się materiału w rolce.
Papę układa się na pełnym deskowaniu przeważnie dwuwarstwowo: najpierw papę podkładową, później wierzchniego krycia.
Stosowana kiedyś powszechnie, obecnie wykorzystywana jest przede wszystkim podczas napraw i do krycia dachów płaskich, służy też jako podkład na pełnym deskowaniu - w praktyce również tymczasowe pokrycie. Niska cena nie przekonuje zbyt wielu inwestorów, bo estetyka wykończonych nią budynków pozostawia wiele do życzenia.
Bitumiczne płyty faliste wytwarzane są z włókien organicznych, nasycanych bitumem pod dużym ciśnieniem i w wysokiej temperaturze. Podczas produkcji barwione są w masie i utwardzane żywicą, dzięki czemu stają się odporne na działanie promieni UV.
Elementy są dość sztywne, dlatego na dachach o większym kącie nachylenia (pow. 15°) można je układać na ołaceniu zamiast na deskowaniu. Montaż płyt jest bardzo prosty i przebiega niemal bez odpadów - polega na przybiciu gwoździ (minimum 20 na jedną płytę) w miejscu zakładów wzdłużnych oraz na falach na łatach pośrednich. Łączniki należy wbijać wyłącznie w górną falę.
Zdecydowanie najpopularniejsze z tej grupy są gonty bitumiczne. Produkowane są z włókniny nasycanej bitumem i składają się z dwóch warstw. Spodnia jest samoprzylepna, a na wierzchu znajdują się różne posypki, np. mineralne lub ceramiczne, które wpływają na wygląd gontów. Mogą one imitować naturalny łupek, gont drewniany itp.
Gonty można układać zarówno na prostych konstrukcjach, jak i na dachach o bardziej skomplikowanych kształtach. Są stosunkowo trwałe, a także łatwe w obróbce i montażu. Prace polegają na przybiciu ocynkowanymi gwoździami papowymi pasów pokrycia do deskowania.
Naturalne gonty drewniane
Gonty drewniane mają niewiele wspólnego z bitumicznymi - to materiał naturalny, wykonany z drewna: sosny, świerku, jodły, osiki, modrzewia, dębu, cedru. Mają formę deszczułek w kształcie klina o długości od 40 do 60 cm, szerokości od 6 do 10 cm i grubości 1,5 cm. Drewno może być pocięte mechanicznie (gonty cięte) lub łupane ręcznie (gonty łupane). Ta druga metoda jest bardziej pracochłonna, ale dzięki temu, że nie dochodzi do przecinania włókien drewna, deszczułki są bardziej odporne na działanie wilgoci.
Niezależnie od sposobu produkcji, gonty wymagają zaimpregnowania przed położeniem na dachu. Proces ten pozwala ochronić materiał przed grzybami, owadami i ogniem.
Montaż gontów jest pracochłonny i skomplikowany - trzeba do niego zatrudnić doświadczoną ekipę, co może być trudne. Elementy przybija się gwoździami do sztywnego podłoża - papy na deskowaniu. Na konstrukcjach o mniejszym nachyleniu należy układać je w trzech warstwach, natomiast na bardziej stromych - w dwóch.
Pamiętajmy o tym, że dachy kryte gontami drewnianymi wymagają zainstalowania piorunochronu.
Ile kosztują lekkie pokrycia?
Opisane wyżej materiały cechują się niższą, w porównaniu do ciężkich, ceną. Najtańsze są pokrycia bitumiczne, których ceny zaczynają się już od 25-30 zł/m2. Za najtańszą blachę płaską łączoną na rąbek stojący i blachodachówkę zapłacimy ok. 30 zł/m2. Efektowna blachodachówka z posypką mineralną kosztuje 60-80 zł/m2. Cena najtańszego gontu drewnianego to ok. 50 zł/m2.
Do powyższych cen trzeba doliczyć robociznę - jej stawki są bardzo zróżnicowane, w zależności od regiony kraju.
Norbert Skupiński
Na zdjęciu otwierającym: Przed wyborem wykończenia dachu trzeba sprawdzić, czy w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego nie ma wytycznych dotyczących rodzaju materiału pokryciowego czy jego kolorystyki. (fot. Budmat)
Dodaj komentarz