5 sposobów na elewację z klinkieru

Czego dowiesz się z artykułu?

• Dlaczego rzadko budujemy ściany z klinkieru?
• Jak wygląda elewacja z klasycznej cegły klinkierowej?
• Jak wygląda cegła ręcznie formowana i murowana bezfugowo na elewacji?
• Czym charakteryzują się długi i wąskie cegły klinkierowe, na jakich budynkach najlepiej się prezentują?
• Jak wygląda płytka klinkierowa na ścianie dowolnej konstrukcji?
• Czym charakteryzują się płytki ręcznie formowane?
• Jakie są koszty ułożenia elewacji z klinkieru?
• Jak postępować z klinkierem?
• Jak czyścić klinkier?

Dlaczego rzadko budujemy ściany z klinkieru?

Elewacja ma ładnie wyglądać - to oczywiste. Przede wszystkim jednak powinna chronić ściany budynku przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi: deszczem, mrozem, wiatrem, silnym słońcem. Także przed uszkodzeniami mechanicznymi. Dlatego materiały użyte do jej wykonania mają być nienasiąkliwe, mrozoodporne, niepłowiejące, odporne na uderzenia.

I taki właśnie jest klinkier. Klinkierowe cegły szlachetnie wyglądają i są trwałe. Nie chłoną wilgoci, nie przyjmują brudu, nie przeszkadza im mróz ani ostre słońce. Można by powiedzieć - idealny materiał elewacyjny. Czemu zatem tak rzadko budujemy klinkierowe ściany?

Odpowiedź jest prosta - elewację z cegły da się wykonać wyłącznie w ścianie trójwarstwowej. A na takie przegrody decyduje się niewielu budujących. Bynajmniej nie z racji ich słabych parametrów, bo te są bardzo dobre. Ściana trójwarstwowa jest solidna, świetnie izoluje termicznie i akustycznie. Ale jest najdroższa i najtrudniejsza wykonawczo. Dlatego w walce o względy inwestorów przegrywa z wariantem najpopularniejszym, czyli dwuwarstwową przegrodą, ocieploną metodą lekką mokrą i pokrytą cienkowarstwowym tynkiem.

Ściana trójwarstwowa - warstwa nośna z pustaków ceramicznych, ocieplenie z wełny mineralnej i elewacja z cegły klinkierowej. (fot. Röben)

Inwestorzy mniej zasobni, albo z jakiś powodów niechętni ścianom trójwarstwowym (bo np. są za grube), mogą jednak wybrać elewację do złudzenia przypominającą tę z cegły. Wykonuje się ją z klinkierowych płytek, którymi da się obłożyć dowolną przegrodę: jednowarstwową bez ocieplenia, dwuwarstwową ocieploną metodą lekką mokrą, ze styropianowych kształtek wypełnianych betonem, nawet postawioną w technologii szkieletu drewnianego.

Może cię zainteresować

Jak uzyskać efekt kamiennych płyt na elewacji? Co to jest fasada aluminiowo-szklana? Jak montować elewacyjne okładziny ścienne i detale architektoniczne z Verolithu? Jak samodzielnie wykonać elewację domu? Jak zamontować lamele elewacyjne? Beton na elewacji i wokół domu - całkiem nowa odsłona Jak zabezpieczyć gonty drewniane? Dekoracyjna ceglana ściana - co do niej pasuje? Styropian Fasada GRAFIT - najlepsza propozycja na elewację Rustykalny dom - 7 sprawdzonych kamieni dekoracyjnych na elewację Większa swoboda projektowania ze StoColor Dryonic® i ochrona elewacji Tynk kwarcowy, czyli czym zastąpić klasyczne tynki o strukturze baranka?

Zobacz więcej Zwiń

Ściana trójwarstwowa

1. Elewacja z klasycznej cegły klinkierowej

Taka konstrukcja składa się z 3 warstw: nośnej (wymurowanej z pustaków ceramicznych, betonu komórkowego, bloczków silikatowych...), ocieplenia (ze styropianu lub wełny mineralnej) i elewacji, w interesującym nas przypadku stawianej z cegły klinkierowej. Jak napisaliśmy wcześniej, to przegroda solidna, bardzo odporna na uszkodzenia mechaniczne, o wysokiej izolacyjności termicznej i akustycznej.

Ścianka elewacyjna ma zwykle 12 cm grubości. Opiera się na ścianie fundamentowej, potrzebne jest też mocowanie do warstwy nośnej za pomocą kotew. Gdy ociepleniem jest styropian, można ją stawiać razem z murem. W przypadku izolacji z wełny mineralnej, prace prowadzi się etapami. Najpierw buduje się warstwę nośną, później układa termoizolację i wykonuje ściankę elewacyjną. W tym wariancie między wełną i cegłą niezbędna jest przerwa wentylacyjna, która umożliwia odprowadzenie wilgoci, pojawiającej się w ociepleniu w wyniku kondensacji pary wodnej, przenikającej z wnętrza domu, lub przez elewację.

Cegły klinkierowe powstają przez wypalenie naturalnej gliny w temperaturze przeszło 1000°C. Są twarde, mrozoodporne, nienasiąkliwe, odporne na ogień, korozję biologiczną i chemiczną. Samo słowo klinkier wywodzi się od holenderskiego "klinken" i oznacza "dzwonić". Uderzane o siebie cegły wydają bowiem charakterystyczny dźwięk, świadczący o ich twardości.

Klasyczne cegły mają powtarzalne kształty i wymiary (produkowane w Polsce 25 × 12 × 6,5 cm, niemieckie 24 × 11,5 × 7,1 cm itd.). To efekt ich wycinania z idealnie uformowanej "belki" gliny. Występują jako pełne i drążone. Mogą się też różnić kolorem i fakturą.

Cegły gładkie bywają angobowane, czyli powlekane przed wypaleniem warstwą uszlachetnionej glinki, nadającej im połysk. Strukturyzowane mają mechanicznie kształtowaną fakturę lica - są drapane, ryflowane, odciskane... Na spiekane nakłada się nieregularną posypkę ze związków węgla. Ta topi się podczas wypalania i łączy z cegłą tworząc wielokolorowe spieki. Cegły szkliwione pokrywa warstwa szkliwa o śliskiej, błyszczącej powierzchni. Da się je wytwarzać w dowolnych kolorach, jako białe, błękitne, zielone...

Klasyczna brązowo-miedziana cegła o gładkim licu (fot. z lewej) i cegły szkliwione, produkowane na zamówienie w dowolnym kolorze (fot. z prawej). (fot. Wienerberger)

2. Cegła ręcznie formowana i murowana bezfugowo

Tu każda sztuka jest wyjątkowa i ma lico o niepowtarzalnym kształcie. Krawędzie bywają obłe, a cegły mogą udawać stare. Efekt postarzenia osiąga się np. pozostawiając na licu resztki zaprawy murarskiej. Taki materiał często jest produkowany na zamówienie.

Na rynku pojawiły się też ręcznie formowane cegły, z których da się wymurować nowoczesną, bezfugową fasadę zupełnie tradycyjną metodą. Są one tak ukształtowane, że mają wewnętrzną wnękę na zaprawę, co umożliwia jej ukrycie i uzyskanie cienkiej spoiny. Wzniesiony w ten sposób mur sprawia wrażenie litej konstrukcji z samych cegieł, kolor fugi nie wpływa na efekt końcowy. Cegieł nie brudzi się w trakcie prac, nie ma zatem potrzeby ich czyszczenia.

Należy jednak zauważyć, że murowanie bezfugowe wymaga większej staranności, ponieważ przy wąskiej spoinie w zasadzie nie można skorygować niedociągnięć. Dlatego jest to praca wyłącznie dla doświadczonych murarzy.

Elewacje z ręcznie formowanych cegieł, murowanych bezfugowo. (fot. Vandersanden)

3. Nowe formaty cegieł

Z myślą o nowoczesnym budownictwie stworzono cegły długie i wąskie, o długości do 0,5 m i wysokości około 4 cm. Smukła cegła, przypominająca bardziej cienką belkę, podkreśla wyrazisty charakter współczesnej architektury. Lico tego konkretnego produktu nie jest formowane za pomocą prasy, czy odciskane, ale poddawane działaniu wody, dzięki czemu jego powierzchnia jest szorstka i nieregularna.

Jeszcze ciekawsza jest smukła cegła podwójna. Ten wyrób jest wytwarzany w zestawach - cegły są łączone po dwie. Na budowie murarz przełamuje je wzdłuż dłuższej krawędzi i może układać gładszą, fabryczną stroną na zewnątrz, albo przeciwnie - nieregularną, łamaną. Ewentualnie raz tak, a raz inaczej, dowolnie mieszając cegły. Uzyskana w ten sposób elewacja jest niepowtarzalna i sprawia wrażenie surowej powierzchni. Wąskie cegły zaleca się murować na cienką spoinę - około 5 mm.

Efektowne i kosztowne - smukłe cegły o długości 0,5 m i wysokości 4 cm. (fot. Wienerberger)

Wąskie cegły stworzono z myślą o nowoczesnej architekturze (fot. Wienerberger)

Inne konstrukcje ścian

4. Płytka klinkierowa na ścianie dowolnej konstrukcji

Najpopularniejszym w naszym kraju rodzajem ściany zewnętrznej jest dwuwarstwowa, ocieplona metodą lekką mokrą. Mocowane na klej i kołki ocieplenie szczelnie otula mur. Zaciąga się je zaprawą klejową, w tę wtapia siatkę zbrojącą. Na takim podłożu układa się tynk cienkowarstwowy.

Ale zamiast tynku można wybrać płytki z klinkieru. Ściana dwuwarstwowa wygląda wówczas jak droższa, trójwarstwowa z elewacją z cegły! Podłoże trzeba jednak przygotować inaczej, niż to pod tynk, bo będzie przenosić większe obciążenia. Warstwa zaprawy zbrojącej powinna być grubsza (5-7 mm), zatopiona w niej siatka ma mieć wyższą gramaturę, albo daje się ją w dwóch warstwach. Kołkowanie wykonuje się przez siatkę i ocieplenie, nie tylko styropian. Na ścianie jednowarstwowej płytki mocuje się bezpośrednio do muru, maksymalnie do wysokości 7 m.

Klinkierowe płytki są trwałe i odporne na działanie czynników atmosferycznych. Mało nasiąkliwe i mrozoodporne. Występują w wielu kolorach (odcienie czerwieni, żółci, brązu, szarości), zwykle odpowiadających barwom cegieł danego producenta. Przeważnie wytwarza się je w tzw. technologii "ciągnionej" (ekstrudowania). Pasmo gliny jest wyciskane z prasy, następnie cięte na pojedyncze elementy. Tak samo produkuje się cegły i klinkierowy bruk. Grubość otrzymanych w ten sposób płytek wynosi od 0,5 do 1 cm. Można nimi pokryć całą elewację lub jej fragmenty - cokół, jedną ścianę, opaski wokół okien.

Płytkami z klinkieru można obłożyć całą elewację, albo tylko jej fragmenty – jedną ścianę, cokół. (fot. King Klinker)

Okładziny elewacyjne do złudzenia przypominające klinkier produkuje się także z innych materiałów. Produkt na zdjęciu to betonowe płytki, imitujące starą cegłę. (fot. Elkamino Dom)

Zobacz fugowanie klinkierowych płytek

5. Płytki ręcznie formowane

Powstają w zupełnie inny sposób, mianowicie przez cięcie ręcznie formowanych cegieł. Ich grubość to przeważnie 0,65-2 cm. Każda płytka jest inna, a ich kolorystyka jest dokładnie taka, jak cegieł od danego producenta. W ofercie większości firm znajdziemy też narożniki, które umożliwiają wykończenie naroży ścian w taki sposób, że całość jest nie do odróżnienia od elewacji z cegły.

Klinkierowe płytki przytwierdza się na mrozoodporną, elastyczną zaprawę klejową, nanoszoną na nie oraz na ścianę. Ta ma być równa i sucha. Pomiędzy płytkami pozostawia się spoiny o szerokości od 8 do 14 mm. Wypełnia się je zaprawą do fugowania klinkieru. Producenci zalecają fugowanie metodą półsuchą, nie szlamowanie.

Klinkier należy fugować metodą półsuchą. (fot. Röben)

Ręcznie formowane płytki ucina się z cegieł, zachowują zatem ich właściwości i kolorystykę. (fot. Vandersanden)

Koszty elewacji z klinkieru

Cegła klinkierowa drążona kosztuje od 1,40 do przeszło 3 zł/szt., pełna od 1,80 do przeszło 5 zł/szt., ręcznie formowana 2,50-4,60 zł/szt. Oczywiście zawsze da się znaleźć i droższe. Smukła cegła o długości 0,5 m to wydatek przeszło 17 zł za sztukę!

Zwykłych cegieł o standardowych rozmiarach na 1 m2 ściany wychodzi prawie 50, co w sumie czyni 70-250 zł/m2. Cena 1 m2 elewacji z długich cegieł murowanych na wąską spoinę zbliża się do 800 zł. Plus kotwy i zaprawa oraz robocizna - murarze liczą za nią przynajmniej tyle, ile kosztują tańsze cegły.

Za popularne płytki klinkierowe płaci się 30-70 zł/m2. Cena płytek ręcznie formowanych to 150-300 zł/m2. Robocizna kolejne 40-65 zł/m2. Doliczyć trzeba jeszcze klej, zaprawę do spoinowania i w najtańszym wariancie mamy około 100 zł/m2.

Redaktor: Janusz Werner