Sauna mokra czy sucha - jaką wybrać?

Czego dowiesz się z artykułu?

• Z czego składa się sauna?
• Jakie niezbędne instalacje trzeba wykonać w łazience?
• Kiedy możemy wybrać saunę gotową, a kiedy korzystniej jest wykonać ją na wymiar?
• Jakie są rodzaje saun?
• Co powinno się znaleźć w saunie (wyposażenie)?
• Jakie są rodzaje paleniska do sauny?

Saunę przeważnie planuje się w łazience (sypialni lub piwnicy). W przypadku domu dopiero projektowanego, łatwo jest zadbać o bliskość prysznica, strefy relaksu w pozycji leżącej, wyjścia do ogrodu.

W zamieszkałym budynku, trzeba się dobrze nagłowić nad lokalizacją kabiny. Tym bardziej, że jej wysokość ma wynosić przynajmniej 200 cm. Inne wymiary zalecane dla czteroosobowej rodziny to 200 × 200 cm, albo 200 × 160 cm (na leżankach wzdłuż ściany o długości 200 cm można będzie się wygodnie położyć). Jeżeli wstawienie kilkuosobowej gotowej sauny na poddasze uniemożliwia niski stropodach, pozostaje wykonać ją na wymiar. Przy mniejszej liczbie domowników sprawdzi się model kabinowy.

Z czego składa się sauna?

Konstrukcja. Musi być samonośna nawet wtedy, gdy ściany sauny stoją przy ścianach działowych lub zewnętrznych budynku. Odstęp między nimi powinien być większy niż 5 cm, od sufitu - co najmniej 10 cm. Konstrukcję wznosi się z drewna odżywiczonego, najlepiej bez sęków, odpornego na wpływ wilgoci i wysokiej temperatury, poddanego obróbce termicznej. Wymagane cechy ma m.in. świerk skandynawski, sosna skandynawska bezsęczna, jodła kanadyjska, cedr. Z krajowych drzew - osika.

Izolacja i wykończenie ścian. Jeśli boki nie powstały z hartowanego szkła, np. o grubości 8 mm, między okładziną wewnętrzną i zewnętrzną przygotowuje się termoizolację z wełny mineralnej (dzięki niej wnętrze sauny szybko się nagrzewa). Jako warstwa wierzchnia dobrze sprawdza się m.in. drewno, płytki ceramiczne, a od środka boazeria z wymienionych gatunków drewna.

Drzwi. Konieczne jest, żeby otwierały się na zewnątrz. Dawniej skrzydło (pełne lub z małą szybą) projektowano z identycznego drewna, co ściany. Obecnie często wytwarza się je z przezroczystego albo barwionego szkła hartowanego.

Posadzka. Podłogę w saunie wykańcza się antypoślizgowym i odpornym na wilgoć materiałem (płytkami), a na nich układa się zdejmowane drewniane kratki do oparcia bosych stóp.

Ściany sauny wykonuje się z drewna odpornego na wilgoć i wysoką temperaturę, np. świerku lub sosny skandynawskiej, jodły kanadyjskiej, cedru, osiki. (fot. Saunet)

Niezbędne instalacje w saunie

W klasycznych saunach i kabinach prefabrykowanych nieodzowne są - prawidłowa wentylacja, doprowadzenie zasilania elektrycznego adekwatnego do mocy pieca oraz ewentualnie zimnej wody (przy wyposażeniu w generator pary), ponadto ułożenie wodoodpornej posadzki. Kabiny IR nie są objęte aż tyloma obostrzeniami.

Instalacja elektryczna. Powinna być wykonana przez elektryka z uprawnieniami i doprowadzona osobnym obwodem, zabezpieczonym wyłącznikiem różnicowoprądowym w rozdzielnicy. Obwód dobiera się do mocy elektrycznego pieca, generatora pary, promienników podczerwieni. Przyłącze jednofazowe wystarcza do obsłużenia urządzenia, którego moc nie przekracza 5 kW. Do pieca o mocy powyżej 5 kW konieczne jest przyłącze trójfazowe (400 V).

Wentylacja. Sprawna wymiana powietrza w pomieszczeniu z sauną to podstawa bezpieczeństwa jej użytkowników. W wersji z elektrycznym piecem, wlot świeżego powietrza lokuje się w ścianie pod nim, a wylot ogrzanego po przeciwległej stronie - wysoko na niej albo w suficie, ewentualnie na wysokości ławek, wyprowadzając je do kanału w ścianie, następnie do pomieszczenia, z którego powietrze było czerpane.

Sauna wykonana na wymiar lub gotowa

Jeszcze do niedawna najpopularniejsza była tradycyjna sauna z drewnianą boazerią i piętrowymi ławami oraz z elektrycznym piecem. Obecnie możliwości jest dużo więcej, ponieważ producenci oferują gotowe kabiny, w nowocześniejszym designie, wykonane między innymi z hartowanego szkła.

Są wśród nich jedno- lub dwuosobowe modele z elementów prefabrykowanych, których złożenie na miejscu jest łatwe i trwa krótko. Ukłonem producentów w stronę potencjalnych klientów jest opcja indywidualnego zaprojektowania i wykonania, jeśli trzeba jej wymiary i kształt dopasować do np. ukośnego stropodachu, nieforemnej wnęki w ścianie. Oprócz wersji modułowych, w polskich domach powszechnie realizuje się sauny kabinowe. Z uwagi na to, że są nieduże (przypominają kabinę prysznicową), świetnie nadają się do małych przestrzeni wypoczynkowych i kąpielowych, a ich montaż nie jest skomplikowany.

Dobra rada. Warto zadbać o to, żeby prywatna sauna spełniała potrzeby użytkowników pod względem funkcjonalnym, estetycznym i zdrowotnym. W doborze może pomóc indywidualny projekt oraz wizualizacja. Kluczowe jest jednak prawidłowe wytypowanie rodzaju sauny, po wcześniejszym poznaniu dobrodziejstw, które oferuje.

Sauna tradycyjna czy nowoczesna?

W saunie tradycyjnej, dzięki odpowiednio dobranemu modelowi elektrycznego pieca, można łatwo wytworzyć różne parametry nagrzanego powietrza.

Kąpiel w nim, w zależności od stosunku temperatury do wilgotności powietrza, może być:

• sucha - kiedy temperatura dochodzi do 90-110°C, natomiast wilgotność wynosi zaledwie do 10%; w takich warunkach pocimy się najbardziej;
• mokra - gdy odbywa się przy 70-90°C (rytuał warto rozpocząć na poziomie 50°C), przy wilgotności 25-40% - takie łagodniejsze warunki preferuje największa rzesza saunowiczów;
• parowa - kiedy temperatura sięga 45-65°C, a wilgotność 45-100%. Do wytworzenia tak wysokiej wilgotności stosuje się modele pieców o wyższej mocy (z generatorem pary lub typu kombi). Kąpiele powietrzne w łagodnych warunkach znakomicie znoszą dzieci i osoby starsze. Podczas seansów można dodatkowo poddawać się inhalacjom ziołowym.

Istotna uwaga. W saunie często stosuje się zasadę sumy 110. Zgodnie z nią, suma temperatury powietrza określana w stopniach Celsjusza i wilgotności względnej w procentach powinna wynosić 110. Z tego powodu w jej wnętrzu zawiesza się termometr i higrometr. Jednak szczególnie w przypadku kąpieli parowej raczej nie będziemy jej ściśle przestrzegać.

Kabiny z generatorem pary to dobra propozycja dla osób, którym szkodzi wysoka temperatura sauny klasycznej. Urządzenia można uruchamiać nawet codziennie, gdyż gorąca para nagrzewa powietrze maksymalnie do temperatury 55°C, przy stuprocentowej wilgotności.

Kabiny infrared (IR) z zewnątrz są podobne do tradycyjnej sauny z drewna, jednak zamiast elektrycznego pieca montuje się w nich promienniki podczerwieni, które wytwarzają temperaturę najwyżej 40-50°C. Ze względu na niewielkie rozmiary, kabiny IR nadają się do niedużych pomieszczeń.

Wyposażenie sauny - co warto mieć?

Ławy, siedziska, oparcia, zagłówki, osłony pieca i lamp. Zaliczają się do wyposażenia standardowego. Dolną ławę-leżankę lub siedziska umieszcza się na wysokości około 42 cm, górne - 80 cm. Nadaje się na nie tylko to drewno, które nie chłonie wilgoci i słabo się nagrzewa, pozwalając użytkownikom na wypoczynek w pozycji leżącej albo siedzącej. Najczęściej wykorzystuje się miękkie drewno osikowe bądź abachi (tzw. zimne drewno). Z tego samego materiału powstają zagłówki, oparcia, osłony pieca i lamp.

Oświetlenie. Montuje się je na ścianach, daleko od pieca. Niektórzy preferują barwione żarówki, dające przytulne mało intensywne światło. Możliwe jest zastosowanie oświetlenia zmieniającego kolory (np. do chromoterapii) i regulowanego pilotem, np. taśmy LED.

Niezbędne przyrządy i akcesoria. Wewnątrz sauny umieszcza się, wspomniane już wyżej, termometr i higrometr. Czas każdego seansu odmierza wisząca klepsydra. Do polewania kamieni na piecu potrzeba drewnianego wiaderka z wodą i chochli. Przyda się też pojemnik na olejki eteryczne.

Podstawowym wyposażeniem sauny jest piec, ale oprócz niego podczas seansu potrzebne są też różne akcesoria, np. wiaderko na wodę i łyżka do polewania kamieni. (fot. Saunal)

Serce sauny - urządzenia do ogrzewania, wytwarzania pary

W saunach starej generacji, budowano palenisko na drewno i stawiano komin. Obecnie sauny ogrzewa się piecem elektrycznym. W wersjach z prefabrykatów stosuje się piec elektryczny i generator pary, a w kabinach infrared - promienniki podczerwieni.

Piece elektryczne. Mają coraz ciekawsze wzornictwo, ale ważniejsze od estetyki są parametry techniczne. Na 1 m3 przeznacza się około 1 kW mocy, z tym że przeszklenia zwiększają zapotrzebowanie na nią. Urządzenie powinno rozgrzać saunę do 80°C w 30 minut. Oczywiście, od konkretnego modelu zależy, czy umożliwi on użytkownikom przebywanie w suchej, mokrej i/lub parowej kąpieli powietrznej. Modele jednofunkcyjne zawierają grzałki, które nagrzewają specjalne kamienie. Wilgotność powietrza zwiększa się, gdy polewa się je wodą. Do droższych dwufunkcyjnych pieców kombi producenci wbudowują generator pary, dołączają pojemnik na zioła. Są one przydatne przy aromaterapii i inhalacji.

Generatory pary. Parową kąpiel powietrzną zapewni też zestaw - jednofunkcyjny piec (zamontowany wewnątrz kabiny prefabrykowanej) plus generator pary (ulokowany na zewnątrz). Doprowadza się do niego rury z zimną wodą i umieszcza tak, żeby wylot miedzianej rurki (przez którą wytworzona para wodna przedostanie się do wnętrza sauny) znalazł się nad piecem.

Promienniki podczerwieni (lampy emitujące promieniowanie podczerwone) w kabinach infrared (IR) zastępują elektryczny piec. Takiemu promieniowaniu nie towarzyszy wysoka temperatura (najwyżej 40-50°C), wilgoć, ani para wodna. Do zasilania lamp wystarcza napięcie 230 V. Czas nagrzania kabiny to 5–10 minut.

Redaktor: Lilianna Jampolska
Na zdjęciu otwierającym: Sauny domowe mogą mieć przeszklone ściany. (fot. Klafs)