- Jakie warunki musi spełniać drewno do budowy domów?
- Jak budowane są domy z drewna?
- Czym charakteryzują się drewniane konstrukcje szkieletowe?
- Jak buduje się ściany z bali?
Surowiec drzewny
Do produkcji elementów konstrukcyjnych w budownictwie jest wykorzystywane głównie drewno drzew iglastych - sosny, świerku, rzadziej jodły czy modrzewia, a asortyment tarcicy obejmuje kilka grup tego materiału m.in. deski, łaty, bale, krawędziaki czy belki. Drewno nie jest materiałem jednorodnym i często posiada wady wpływające istotnie na jego wytrzymałość, np. sęki, ogniska zgnilizny, pęknięcia. Dlatego elementy drewniane do zastosowań konstrukcyjnych muszą być kwalifikowane do jednej z klas wytrzymałościowych i sygnowane znakiem CE z oznaczeniem C14-C40 - odpowiednio do oceny odporności na zginanie, co decyduje o ich wykorzystaniu zgodnie z wymaganiami projektowymi.
Zależnie od przeznaczenia elementów drewnianych, surowa tarcica poddawana jest dalszej obróbce - suszeniu, impregnacji czy kształtowaniu przekroju.
Suszenie drewna konstrukcyjnego to podstawowy zabieg chroniący wbudowywane elementy m.in. przed zagrzybieniem, deformacją, poluzowaniem złączeń. Przyjmuje się, że drewno wewnątrz pomieszczeń powinno mieć wilgotność nie większą niż 19%, a montowane na zewnątrz poniżej 23%. Proces suszenia przeprowadza się w sposób naturalny, po ułożeniu materiału w sztaple (stosy z przekładkami zapewniającymi cyrkulację powietrza) pod osłonami chroniącymi przed opadami i nadmiernym nasłonecznieniem. Proces takiego suszenia jest długotrwały i trwa kilka miesięcy w zależności od przekroju drewna i warunków zewnętrznych. Szybkie uzyskanie wymaganej wilgotności zapewnia suszenie komorowe, gdzie w kontrolowanej atmosferze wsad elementów drewnianych podlega intensywnemu pozbywaniu się wilgoci, a wygrzewanie niszczy szkodniki drewna.
Impregnacja drewna to zabieg mający na celu jego ochronę przed owadami - szkodnikami, rozwojem pleśni, a niekiedy również zwiększenie ognioodporności. Zależnie od miejsca wbudowania drewna i zastosowanych preparatów stosuje się zanurzeniowe oraz powierzchniowe metody impregnacji. Gwarancję długotrwałej, skutecznej ochrony drewna, montowanego zwłaszcza w miejscach bez dostępu i możliwości kontroli jego stanu, zapewnia metoda próżniowo-ciśnieniowa. Stosowana jest dla drewna powietrzno-suchego, drewna mokrego (o wilgotności znacznie powyżej 30%), a przy wydłużonym cyklu (metodą pulsacyjną) również drewna zmrożonego.
Obróbka poprzez struganie służy, nie tylko nadaniu odpowiedniego kształtu elementom drewnianym, ale dzięki wygładzeniu powierzchni, może zastępować impregnację, ograniczając możliwość zasiedlenia materiału drzewnego przez owady. Proces ten umożliwia również tworzenie elementów z drewna klejonego, gdy w warunkach przemysłowych produkowane są długowymiarowe belki z połączonych wzdłużnie odcinków, oznaczone jako drewno KVH w odmianach Si dla konstrukcji widocznych lub NSi dla konstrukcji niewidocznych.
Budowa domów z drewna
Konstrukcje domów drewnianych muszą spełniać aktualne wymagania - stosownie do ich sposobu użytkowania, co w przypadku całorocznych budynków mieszkalnych dotyczy m.in. zapewnienia odpowiedniej ciepłochronności przegród zewnętrznych. Obecne przepisy dopuszczają budowę ścian zewnętrznych, które uzyskują współczynnik przenikalności cieplnej U nie większy niż 0,2 W/m2 K, co w praktyce oznacza, że ściany muszą być budowane jako warstwowe z dostatecznie grubą termoizolacją.
Przy przeciętnej przewodności cieplnej 0,16 W/m K, drewno - choć traktowane jest jako materiał "ciepły" - miałoby w budowanej ścianie grubość ok. 80 cm, co technicznie i ekonomicznie nie jest uzasadnione. Dlatego najczęściej domy całoroczne stawiane są jako konstrukcje szkieletowe z niewielkim udziałem drewna, choć budowane są też domy z bali o różnej konfiguracji materiałów w warstwie ściennej, głównie jako obiekty letniskowe lub pomocnicze.
Konstrukcje szkieletowe
Szkieletowe budynki drewniane stały się popularne w Polsce pod koniec XX wieku. Na początku przy ich budowie popełniano wiele błędów wpływających negatywnie na trwałość i komfort użytkowania, wynikających m.in. z używania niewłaściwej jakości i przygotowania drewna oraz braku doświadczenia ekip budujących w tej technologii. Dzięki specjalizacji firm i upowszechnieniu prefabrykacji, obecnie stawiane konstrukcje szkieletowe odpowiadają standardom użytkowym dla tego typu obiektów i wiele dostępnych projektów domów jednorodzinnych dostosowanych jest do tej technologii.
Do ich budowy powinno być wykorzystywane drewno kwalifikowane, czterostronnie strugane z fazowanymi krawędziami, które nie wymaga już impregnacji. Standardowo szkielet tworzony jest z desek szerokości 150 mm i grubości 38 mm, które w razie potrzeby składane są w pakiety. Usztywnienie zmontowanych ram zapewnia poszycie z płyty OSB 3, która pełni też rolę podłoża pod elewację. W szkielecie umieszczane jest ocieplenie z wełny mineralnej, osłoniętej od wewnątrz folią paroizolacyjną, a następnie okładziną z płyt gipsowo-kartonowych lub boazerią. Grubość ocieplenia w przekroju ściany z reguły zapewnia wymaganą ciepłochronność, ale inwestorzy często decydują się na dodatkowe zwiększenie termoizolacji, dokładając warstwę ocieplenia od zewnątrz.
Niezależnie od formy wykończenia elewacji (siding, oblicówka drewniana, obmurówka czy tynk na dodatkowym ociepleniu), na płycie usztywniającej OSB powinna być ułożona wiatroizolacja, która chroni przed zaciekaniem wody na poszycie i ocieplenie, umożliwiając jednocześnie odparowanie ewentualnego zawilgocenia. Wygodną formą budowy w technologii szkieletowej jest wykorzystanie prefabrykowanych elementów ściennych i dachowych, co zapewnia jednocześnie szybki montaż - surowy stan osiąga się już po kilku dniach.
Pod względem konstrukcyjnym prefabrykat szkieletu drewnianego nie różni się istotnie od budynku składanego na miejscu, ale bieżąca kontrola dokładności zmontowania i jakości surowca używanego w warunkach fabrycznych zapewnia wysoki standard wytwarzanych prefabrykatów. Poszczególne segmenty zawierają szkielet konstrukcyjny pokryty usztywniającą płytą OSB i są kotwione na podwalinach fundamentowych, a dalsze prace prowadzone są po utworzeniu pokrycia dachowego.
Ściany z bali
Racjonalne wykorzystanie drewna przy budowie takiego domu, wymaga przede wszystkim ustalenia wymaganej ciepłochronności ścian - stosownie do przeznaczenia budynku oraz sposobu wykończenia ścian od strony zewnętrznej i wewnętrznej. Ze względów konstrukcyjnych, w większości domów jednorodzinnych, warstwa nośna ściany drewnianej może być stawiana z bali o grubości 7-10 cm z utworzonym piórem i wpustem oraz ozdobnie ukształtowanymi krawędziami. Od strony wewnętrznej na balach mocowana jest wiatroizolacja, a następnie układa się ocieplenie z wełny mineralnej grubości minimum 15 cm i przykrywa folią paroizolacyjną.
Typowe wykończenie od środka to boazeryjna ścianka samonośna lub połączona wspornikami z warstwą zewnętrzną bądź w postaci systemowej konstrukcji z profili stalowych, pokrytej płytami gipsowo-kartonowymi. W domkach letniskowych grubości poszczególnych warstw mogą być znacznie zmniejszone, ale lepiej nie rezygnować z termoizolacji, gdy domek stanie w nasłonecznionym miejscu lub zamierzamy dogrzewać go wiosną czy jesienią. Warstwa ociepleniowa pozwala również na wygodne rozprowadzenie niezbędnych instalacji - rury i przewody elektryczne schowamy za pokryciem ścian z płyt g-k lub boazerii.
Autor: Redakcja BudujemyDom
Opracowanie: Martyna Nowak-Ciupa
fot. otwierająca: Wako
Dodaj komentarz