System nawadniania ogrodu - krok po kroku

System nawadniania ogrodu - krok 1. Materiały

Kompletny zestaw do budowy nawodnienia obejmuje wszystkie niezbędne elementy do stworzenia funkcjonalnego i wydajnego systemu nawadniania ogrodu. Zawiera on:

Rury: Dostępne w kręgach rury polietylenowe PE oferowane są najczęściej "na metry". Ich średnica dobierana jest w zależności od rozległości instalacji i liczby punktów wypływu wody. W przypadku ogrodów przydomowych wystarczające są rury o średnicy 20 lub 25 mm. Do ich rozmiaru należy dobrać odpowiednią liczbę złączek i trójników, umożliwiających podłączenie urządzeń nawadniających.

Zraszacze: Wybór zraszaczy, czy to wynurzalnych, czy przenośnych, zależy od preferencji użytkownika i specyfiki ogrodu. Zraszacze wynurzalne zapewniają estetyczny wygląd trawnika, podczas gdy zraszacze przenośne oferują większą elastyczność w rozmieszczeniu.

Złączki i zawory: Złączki służą do łączenia rur i podłączania urządzeń nawadniających, natomiast zawory umożliwiają regulację przepływu wody i kontrolę nad poszczególnymi sekcjami systemu.

Inny osprzęt hydrauliczny: W zależności od potrzeb, zestaw może zawierać również inne elementy, takie jak filtry, reduktory ciśnienia, manometry itp. Dodatkowe elementy dla nawadniania kropelkowego, to: kupowana "z metra" linia kroplująca, która stanowi podstawę nawadniania kropelkowego. Dostępna jest w różnych wariantach, dostosowanych do specyfiki roślin i potrzeb ogrodu. Potrzebne będą jeszcze elementy przyłączeniowe, umożliwiające jej podłączenie do źródła wody, oraz zamknięcie, regulujące przepływ wody.

Dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania systemu nawadniania, szczególnie w przypadku zraszaczy, zaleca się utworzenie warstwy drenażowej pod zraszaczami. Warstwa żwiru o grubości co najmniej 10 cm w wykopie o szerokości ok. 30 cm zapewni odprowadzenie nadmiaru wody i zapobiegnie podmoknięciu ogrodu.

Dla wygody i oszczędności czasu, system nawadniania można zautomatyzować. Wymaga to zastosowania programowanego sterownika, połączonego z czujnikiem deszczu lub wilgotności gleby, a także zestawu elektrozaworów. Sterownik automatycznie uruchamia i wyłącza nawadnianie w zależności od warunków pogodowych i potrzeb roślin, zapewniając optymalne nawodnienie ogrodu bez nadmiernego zużycia wody.

System nawadniania ogrodu - krok 2. Narzędzia

Montaż systemu nawadniającego nie wymaga specjalistycznych narzędzi. Wystarczy podstawowy sprzęt, taki jak szpadel do kopania i zasypywania rowków, taśma miernicza oraz sznurek z palikami mocującymi.

Do cięcia rur plastikowych idealnie nadają się nożyce dedykowane temu zadaniu. W przypadku braku nożyc, można użyć piłki do metalu, jednak należy liczyć się z koniecznością usunięcia zadziorów z miejsca cięcia, co może być uciążliwe.

Większość połączeń w instalacji nawadniającej wykonuje się ręcznie - przez skręcanie lub wciskanie. W przypadku niektórych złączek może być potrzebny klucz nastawny typu żabka.

Podczas regulacji systemu nawadniającego mogą przydać się: wkrętak, komplet kluczy trzpieniowych lub płaskich.

System nawadniania ogrodu - krok 3. Z wodociągu czy ze studni?

Nawadnianie ogrodu wiąże się z dużym zużyciem wody, co generuje wysokie koszty, szczególnie w przypadku zasilania z wodociągu. Standardowy system nawadniający może zużywać do 0,5 m3 wody na miesiąc na każdy 1 m2 podlewanego terenu. Oznacza to, że dla trawnika o powierzchni 100 m2 i średniej cenie wody 5 zł/m3, miesięczne rachunki za wodę mogą sięgać 250 zł.

Koszty te mogą być nawet dwukrotnie wyższe, jeśli działka posiada kanalizację, a dostawca wody nie wyraża zgody na montaż dodatkowego wodomierza rejestrującego wyłącznie zużycie wody do podlewania (w takiej sytuacji płacimy również za odprowadzanie ścieków, których faktycznie nie wytworzono).

Planując systematyczne nawadnianie większej działki, warto rozważyć budowę własnego ujęcia wody w postaci studni kopanej lub wierconej o wydajności dostosowanej do potrzeb nawadniających. Orientacyjnie przyjmuje się, że jednorazowe nawodnienie trawnika wymaga dostarczenia około 20 litrów wody na 1 m2 ogrodu.

System nawadniania ogrodu - krok 4. Plan i strefy zraszania

Podstawą udanej instalacji nawadniającej jest starannie sporządzony plan ogrodu. Plan powinien zawierać dokładne wymiary i wyraźne zaznaczenie obszarów przeznaczonych do nawadniania. Z uwagi na specyficzne potrzeby trawnika, instalacja będzie dostosowana głównie do jego wymagań pod względem ilości dostarczanej wody i zajmowanej powierzchni.

Wykorzystując plan ogrodu przystępujemy do rozmieszczenia zraszaczy, studzienek przyłączeniowych i ustalenia trasy przebiegu rur zasilających. Obszary podlewania, obsługiwane przez najczęściej stosowane zraszacze wynurzalne, mają kształt koła lub jego wycinka. Wstępne projektowanie ułatwia użycie cyrkla – przyjmując promień nawadniania zraszaczy rotacyjnych 10 m, a statycznych 5 m. Narysowane okręgi powinny nieznacznie zachodzić na siebie, aby niewielkie puste powierzchnie również otrzymały odpowiednią ilość wody dzięki migracji w glebie. Najpierw ustalamy położenie zraszaczy rotacyjnych o nawadnianiu dookolnym, a jako uzupełnienie stosujemy zraszacze statyczne (podlewające wycinek koła 90-180 stopni) na brzegach trawnika.

W przypadku większych instalacji nawadniających zaleca się podział na sekcje obejmujące 3-5 zraszaczy. To rozwiązanie umożliwia niezależne uruchamianie różnych obszarów nawadniania, co z kolei wpływa na zmniejszenie potrzebnej wydajności pompy i źródła wody. Dodatkowo pozwala na rozłożenie podlewania na różne pory dnia. Puszki przyłączeniowe lokalizujemy w pobliżu rabat, klombów i szpalerów krzewów przeznaczonych do nawadniania kropelkowego. Można również zaplanować wkopanie słupka z zamontowanym zaworem czerpalnym do podłączenia węża ogrodowego.

Uwaga! Warto skorzystać z programów do projektowania systemów nawadniających udostępnianych przez niektórych producentów sprzętu na swoich stronach internetowych. Te narzędzia ułatwiają precyzyjne rozmieszczenie elementów instalacji i optymalizację jej działania.

System nawadniania ogrodu - krok 5. Niezbędna pompa

Niewielkie systemy nawadniające można zasilać bezpośrednio z domowej instalacji wodociągowej. W przypadku większego zapotrzebowania na wodę konieczne będzie zastosowanie dodatkowej pompy, która zapewni odpowiednie ciśnienie i wydajność.

Rodzaj pompy uzależniony jest od źródła poboru wody: gdy studnia ma głębokość lustra wody poniżej 7 m będzie to pompa głębinowa, gdy studnia ma głębokość lustra wody powyżej 7 m - pompa ogrodowa nawierzchniowa

System nawadniania wymaga utrzymania ciśnienia na dyszach zraszaczy na poziomie co najmniej 2 barów. Należy to wziąć pod uwagę przy doborze pompy, uwzględniając również spadki ciśnienia na kolejnych zraszaczach. Orientacyjnie przyjmuje się, że pompa powinna zapewniać 8-10 l/min na każdy zraszacz, przy ciśnieniu 3,5-4 bary na zasilaniu instalacji nawadniającej.

Przy użyciu tej samej studni co do zasilania domu pompę do nawadniania najlepiej podłączyć do rury ssącej zestawu hydroforowego. Umożliwi to niezależne funkcjonowanie instalacji w budynku i ogrodzie.

Przy użyciu pompy głębinowej dodatkową pompę można podłączyć do wyjścia ze zbiornika hydroforowego, aby podwyższyć ciśnienie do nawadniania bez konieczności zmiany ustawień wyłącznika hydroforu.

System nawadniania ogrodu - krok 6. Kopiemy rowki

Najbardziej czasochłonnym elementem montażu systemu nawadniania jest ukrycie rur pod ziemią. Rury zasilające, zgodnie z wcześniej opracowanym planem rozmieszczenia, rozprowadzamy do wszystkich zraszaczy i studzienek, które następnie wkopujemy w rowach o głębokości około 30 cm. Ułatwieniem w uzyskaniu równej linii wykopu będzie rozciągnięcie sznurka pomiędzy punktami wyprowadzenia poszczególnych urządzeń.

W przypadku instalowania systemu na istniejącym już trawniku, pierwszym krokiem powinno być zdjęcie darni i jej odłożenie. Będzie ona później wykorzystana do przykrycia i zamaskowania wykopów. W miejscach przeznaczonych na montaż zraszaczy wykopujemy nieco głębsze dołki, na dno których wsypujemy żwir. Posłuży on jako drenaż podczas chowania się i opróżniania zraszacza. Warstwa żwiru ułatwi również regulację głębokości osadzenia urządzenia.

System nawadniania ogrodu - krok 7. Układamy rury

Wzdłuż wykopu układamy rurę nawadniającą. W zależności od sposobu podłączenia rozgałęzień, montujemy trójniki lub obejmy. W wybranym miejscu przecinamy rurę nożycami. Odkręcamy nakrętki mocujące i zakładamy uszczelki na końce rury. Wciskamy rurę w złączkę i dokręcamy zaciski. W rurze nawiercamy otwór o średnicy dopasowanej do obejmy. Zakładamy obejmę i równomiernie dociągamy śruby, zaciskając ją na rurze.

Otwór w rurze możemy wywiercić zwykłym wiertłem i wiertarką lub użyć specjalnego nawiertaka dopasowanego do wymiaru obejmy. W zależności od rodzaju urządzeń nawadniających, możemy podłączyć je bezpośrednio do odgałęzienia w rurze lub za pomocą przyłącza elastycznego, które ułatwi precyzyjne ustawienie zraszaczy.

Przed podłączeniem urządzeń nawadniających należy przepłukać instalację. Uruchamiamy zasilanie i zaślepiamy korkami pośrednie odgałęzienia, oprócz końcowego. Obserwujemy, czy w instalacji nie ma przecieków. Po przepłukaniu zamykamy ostatnie odprowadzenie. Montujemy w instalacji wszystkie urządzenia nawadniające i opuszczamy ją do wykopu. Uruchamiamy zasilanie i oceniamy funkcjonowanie systemu oraz rozmieszczenie zraszaczy. Na tym etapie możemy łatwo dodać kolejne elementy, jeśli okaże się, że nawadnianie nie obejmuje całej powierzchni.

System nawadniania ogrodu - krok 8. Osadzamy puszki przyłączeniowe

Oprócz zraszaczy wynurzalnych, w instalacji nawadniającej warto zamontować również przyłącze do węża ogrodowego, myjki samochodowej czy zraszaczy nawierzchniowych. Ukryte pod powierzchnią gruntu, takie przyłącze można umieścić w dowolnym miejscu bez obawy o uszkodzenie podczas koszenia trawy.

Przyłącze instaluje się w puszce przyłączeniowej z zaworem lub sekcją zaworów, jeśli planujemy podłączać do niego jednocześnie kilka urządzeń. Woda do przyłącza powinna pochodzić z oddzielnego doprowadzenia z instalacji zasilającej, co zapewni jego niezależne działanie od innych obwodów. Puszka przyłączeniowa umieszczona na podsypce żwirowej na głębokości wyrównującej pokrywkę z powierzchnią gruntu, a na zawór nakładana jest szybkozłączka skierowana do góry.

Istnieje również możliwość wyprowadzenia przyłącza ponad ziemię, montując metalowy słupek z rurą i zaworem przyłączeniowym. Słupek osadzamy w betonowej podstawie, pozostawiając rowek do przeprowadzenia rury zasilającej.

System nawadniania ogrodu - krok 9. Osadzamy zraszacze wynurzalne

Zraszacze wynurzalne stanowią fundament systemu nawadniającego. Ich działanie opiera się na dwóch typach: statycznym lub rotacyjnym (obrotowym). Montaż zraszaczy jest uniwersalny i uzależniony od rodzaju końcówki przyłączeniowej. Najczęściej stosowana jest zasilanie od dołu, umożliwiające bezpośrednie zamocowanie do rury. Wymaga to jednak regulacji podparcia odcinka rury, aby schowany zraszacz znajdował się na równym poziomie z powierzchnią trawnika.

Łatwiejszym rozwiązaniem jest zastosowanie przyłączy giętkich, niezbędnych również w przypadku zraszaczy z długim tłokiem (wysokim wynurzeniem) oraz przyłączeniem z boku korpusu. Podłączenia te z reguły nie wymagają uszczelniaczy, jednak w przypadku braku gumowej uszczelki czołowej, zaleca się stosowanie taśmy teflonowej do połączeń gwintowych. Dokręcanie połączeń zazwyczaj nie wymaga użycia narzędzi i może być wykonane ręcznie.

Przed zasypaniem instalacji należy bezwzględnie sprawdzić jej działanie, oceniając jednocześnie wydajność nawadniania. Można to zrobić poprzez pomiar zużytej wody w ciągu godziny (według wskazań wodomierza) lub poprzez sprawdzenie poziomu wody w kilku prostopadłościennych naczyniach ustawionych na nawadnianej powierzchni (1 cm głębokości wody w naczyniu odpowiada zużyciu 10 litrów na 1 m2).

System nawadniania ogrodu - krok 10. Układamy zraszacze liniowe

Klomby, grupy krzewów czy ogródek skalny wymagają specjalnego nawadniania, odmiennego od trawnika. W tym celu stosuje się linie kroplujące lub (rzadziej) regulowane indywidualnie kroplowniki.

Montaż linii kroplującej jest prosty: wystarczy rozłożyć ją na powierzchni ziemi w pobliżu roślin, które chcemy nawadniać, a następnie unieruchomić ją za pomocą obejm wciśniętych w glebę.

Niektóre rodzaje rur kroplujących można również ukryć w ziemi, w pobliżu korzeni roślin. To rozwiązanie zmniejsza parowanie wody i oszczędza jej zużycie.

Linia kroplująca powinna być zasilana przez filtr oczyszczający wodę. Na jej powierzchni układa się również cienkie rurki doprowadzające wodę do kroplowników lub mikrozraszaczy. Te elementy, w zależności od systemu nawadzania, montuje się w rozdzielaczach lub podłącza bezpośrednio do rury.

W niektórych przypadkach może być potrzebny reduktor ciśnienia, jeśli kroplowniki wymagają jego obniżenia.

System nawadniania ogrodu - krok 11. Zakładamy system sterowania

Najprostszym sposobem sterowania instalacją nawadniającą jest ręczne uruchamianie jej za pomocą zwykłych zaworów i pompy. Automatyzacja tego procesu staje się możliwa po zamontowaniu zegara sterującego i elektrozaworów. Zgodnie z zaprogramowanymi porami, zegar uruchomi cały układ lub jego poszczególne sekcje, wyłączając je po upływie określonego czasu.

Wadą takiego rozwiązania jest brak uwzględniania opadów deszczu w procesie nawadniania. W pełni automatyczne działanie zapewnia podłączenie do sterownika czujnika wilgotności gleby oraz opadów. Czujnik wilgotności zatrzyma nawadnianie, gdy gleba osiągnie pożądaną wilgotność, a następnie uruchomi je ponownie, gdy gleba wyschnie (zgodnie z zaprogramowanymi porami). Z kolei czujnik deszczu zablokuje nawadnianie w czasie opadów.

Układy sterujące instalacją nawadniającą można umieszczać na zewnątrz, np. na ścianie domu, lub wewnątrz, w pobliżu wyprowadzenia instalacji.

System nawadniania ogrodu - krok 12. Konserwacja i regulacja

Przy pierwszym uruchomieniu systemu nawadniającego należy wyregulować kąty zraszaczy tak, aby strumień wody trafiał wyłącznie na przeznaczoną do podlewania powierzchnię. Sposób regulacji zależy od konkretnego modelu zraszacza i jest szczegółowo opisany w instrukcji obsługi.

W zraszaczach istnieje również możliwość wymiany dysz, co wpływa na zasięg i wydajność nawadniania. Dobór odpowiednich dysz powinien być dokonany na podstawie dokumentacji technicznej, uwzględniając wymagane parametry nawadniania i ciśnienie w instalacji.

Okresowej kontroli i czyszczenia wymagają elementy filtracyjne w zraszaczach, w układzie zasilania systemu oraz poszczególnych sekcji. Przed nadejściem zimy należy opróżnić instalację z wody i przedmuchać ją sprężonym powietrzem z kompresora. Elementy nawadniające umieszczone na powierzchni gruntu należy zdemontować, a zawory pozostawić otwarte.

Redakcja BudujemyDom
fot. otwierająca: Gardena